Help:Tekstopmaak
Hier lees je hoe je een tekst kunt structureren en opmaken.
Suggestie: houd deze pagina in een apart venster bij de hand tijdens het schrijven van teksten. Wellicht wil je deze pagina bookmarken of toevoegen aan je favorieten. Uitproberen van de tekstopmaak kan in de Wikipedia-zandbak.
Intro
[bewerken]Naast de korte inleidende tekst is er in deze eerste alinea ruimte voor achtereenvolgens een infobox, positiekaart, zijbalk, afbeelding en een inhoudsopgave. In de introductietekst probeer je het lemma vooraan in de openingszin te zetten en geef je deze vetgedrukt weer.
Als het lemma ook kan verwijzen naar andere artikelen met dezelfde titel, dan kun je bovenaan in het artikel daarnaar doorverwijzen met bijv. {{zie dp}}. (Zie bijv. Amsterdam.) Geheel bovenaan kom je soms over de volle breedte een wrapper tegen die dan een tijdelijke mededeling bevat zoals een aanduiding dat de tekst een beginnetje of werk in uitvoering is.
Infobox, Zijbalken
[bewerken]Een infobox vat het onderwerp met kernbegrippen kort samen. Infoboxen zijn vaak per categorie herkenbaar vormgegeven en verwijzen soms onderaan naar het portaal waar het betreffende onderwerp binnen valt. Voor deze infoboxen staan sjablonen ter beschikking waarbij je de parameters zelf nog moet invullen. Waar infoboxen de diepte in gaan, zoeken zijbalken de breedte op: onderwerpen die direct verwant zijn aan het onderwerp staan hierin gerubriceerd. Het maakt een paragraaf 'Zie ook' vaak overbodig. Ook hiervoor zijn sjablonen.
Inhoudsopgave
[bewerken]Bij vier of meer koppen komt er automatisch een inhoudsopgave zoals bovenaan deze pagina. In uitzonderlijke gevallen kun je de inhoudsopgave ook verplaatsen, verbergen of juist tonen in geval van drie of minder secties, maar in gewone artikelen wordt dit niet gewaardeerd.
- Verplaatsen doe je door
__TOC__op de betreffende plaats te typen. (TOC staat voor Table of Contents) - Verbergen doe je door
__NOTOC__bovenaan in het artikel te plaatsen. Zie als voorbeeld: Portaal:Religie. - Forceren kan met
__FORCETOC__.
Pagina-indeling
[bewerken]Koppen en secties
[bewerken]Nieuwe secties worden voorafgegaan door koppen die je maakt met het =-teken. De eerstegraads kop is altijd de paginatitel (lemma), die hoef je dus niet in het bewerkingsvenster te typen. Voor het maken van tweedegraads koppen type je == Tweedegraads kop ==. Zo kun je de tekst in de ontstane sectie (of paragraaf) verder onderverdelen van === Derdegraads kop === tot aan ====== Zesdegraads kop ======. Houd vanwege de opmaak de rangorde van koppen aan en gebruik dus een derdegraads kop alleen als er een tweedegraads kop is. Gebruik spaties tussen de =-tekens en de inhoud van de kop en begin de kop met een hoofdletter.
Als de link [bewerken] (rechts van de sectietitel) storend werkt, kun je deze verbergen met de code __NOEDITSECTION__. Zie als voorbeeld Portaal:Religie.
Alinea's en regeleinden
[bewerken]Alinea's maak je door in het bewerkingsvenster een witregel tussen twee alinea's te laten. Dit is beter dan <br />, dat je wel kunt gebruiken om binnen een alinea op een nieuwe regel te beginnen.
Horizontale scheidingslijn
[bewerken]Een horizontale scheidingslijn creëer je door in de knoppenbalk boven het bewerkingsvenster te klikken op het desbetreffende icoontje of door ---- aan het begin van een regel te plaatsen.
Lettertype, lettergrootte
[bewerken]Lettertype
[bewerken]Technische termen worden weergegeven met de tt-tags. 'Management Controller' wordt dan <tt>Management Controller</tt>, wat resulteert in Management Controller.
Toepassing:
- Technische termen
Voor een niet-proportioneel lettertype voeg je een spatie toe aan het begin van de tekst. Bij grote stukken tekst kun je de tekst ook tussen <pre> en </pre> zetten.
Er is geen terugloop, denk aan regeleinden. Toepassing:
- Het plakken van voorgeformatteerde tekst
- Algoritmische beschrijvingen
- ASCII-kunst
- Broncode
Om broncode te typen binnen een regel typ je <code>echo "Hoi";</code>, dat wordt echo "Hoi"; (zoals hier in deze handleiding ook veel gebruikt). Voor andere inline-teksten kun je <tt> en </tt> gebruiken, bijvoorbeeld <tt>Wikipedia</tt> resulteert in Wikipedia.
Wanneer tekst in een ander lettertype moet komen te staan (hetgeen in de encyclopedische naamruimte echter sterk wordt afgeraden), dan kan bijvoorbeeld volgende code worden gebruikt:
- <span style="font-family:'Times New Roman', 'Times Roman', Times, Palatino, serif; font-size:1.2em; white-space:nowrap;">Tekst in ander lettertype</span>
Dit levert:
- Tekst in ander lettertype
Lettergrootte
[bewerken]In koppen en sjablonen wordt de lettergrootte vanzelf bepaald. Verdere toepassingen van verschillende lettergroottes zijn er nagenoeg niet.
Tekst kan eventueel groter en kleiner dan normaal worden geschreven. Typ vóór een woord <big> en erna </big> om het woord groter weer te geven, zoals hier het geval is. Hetzelfde geldt voor het kleiner maken van tekst: <small> en </small> zullen het gewenste effect geven, zoals hier het geval is.
Toepassing:
- (nagenoeg) niet: het gebruik wordt afgeraden
Letteropmaak
[bewerken]Boven het bewerkingsvenster staan voor de meest toegepaste opmaak een aantal knoppen waarmee je tekst kunt vet maken of cursiveren, een in- of externe link kunt maken, een afbeelding of mediabestand kunt invoegen, een wiskundeformule kunt toepassen of een tabel kunt aanmaken. Merendeels voor het gebruik op overlegpagina's staat de handtekening en de code 'nowiki' ter beschikking met een simpele klik op de knop. Voor alle opmaakkenmerken geldt: wees spaarzaam in het toepassen ervan. Kies bij benadrukken van een woord daarom ook eerst voor cursief en dan pas voor vet.
Het gebruik van deze Wiki-syntaxis verdient de voorkeur, hoewel standaard HTML-codes als <b>, <i>, <em>, <cite> en <strong> ook werken.
Vet
[bewerken]Een vet lettertype krijg je door links en rechts van een woord drie rechte apostrofs te plaatsen of door simpelweg op desbetreffende knop boven het bewerkingsvenster te klikken. '''vetgedrukt lettertype''' resulteert in: vetgedrukt lettertype
Toepassing:
- Als je een nieuwe pagina aanmaakt, dan dien je de eerste keer dat de onderwerpsterm voorkomt deze vet te maken: dus door middel van
'''onderwerpsterm'''. - In het algemeen wordt vet in een artikel gereserveerd voor de te definiëren term, en eventueel voor in het artikel gemelde synoniemen daarvan.
- NB: niet gebruiken om zelf koppen in een artikel te maken
Cursief
[bewerken]Een cursief lettertype krijg je door links en rechts van een woord twee rechte apostrofs te plaatsen of door simpelweg op desbetreffende knop boven het bewerkingsvenster te klikken. ''cursief lettertype'' resulteert in: cursief lettertype
Toepassing:
- nadruk leggen op een woord, waarbij een accentstreep niet passend is
- titels van op zichzelf staande werken zoals cd-titels (onderdelen zoals nummers van een cd krijgen daarentegen apostrofs)
Onderstrepen
[bewerken]Aangezien links nagenoeg altijd zijn onderstreept, wordt het zelf onderstrepen van woorden afgeraden. Is het toch nodig om een tekst te onderstrepen dan kan dit met de codes <u> en </u> om de tekst heen te zetten. <u>Belangrijke tekst maar linke soep</u> resulteert in: Belangrijke tekst maar linke soep
Toepassing:
- (nagenoeg) niet: het gebruik wordt afgeraden
Doorstrepen
[bewerken]Het doorstrepen van tekst gaat met de codes <s> en </s>: <s>Boodschappen doen</s> resulteert in: Boodschappen doen
Toepassing:
- Doorstrepen wordt veelal gebruikt op overlegpagina's om aan te geven dat men afstand neemt van een eerder gedane bijdrage.
Nadruk leggen
[bewerken]Gebruik zo min mogelijk nadruk, indien mogelijk, met andere woorden: gebruik liever ''Hoi'' dan '''Hoi'''.
In het algemeen wordt vet in een artikel gereserveerd voor de te definiëren term, en eventueel voor in het artikel gemelde synoniemen daarvan, worden woorden of zinnen in een vreemde taal in a foreign language cursief geplaatst en worden Nederlandstalige titels geaccentueerd door deze 'tussen enkele aanhalingstekens' te plaatsen.
Tekstkleur, achtergrondkleur
[bewerken]Om een tekst een kleur te geven typ je voor een woord <font color="red"> en erna </font> wat resulteert in een rood woord zoals dat hier het geval is.
Om een achtergrond van een tekst te kleuren typ je voor de tekst <div style="background-color:lightgrey;"> en erna </div> wat resulteert in
Een andere optie is <span style="background-color:lightgrey;"> en erna </span> wat resulteert in hetgeen hier het geval is.
Kleuren vul je in met hun Engelse benaming of met hexadecimale kleurgetallen waarmee vele tinten mogelijk zijn.
Toepassing:
- in tabellen en sjablonen
- verder (nagenoeg) niet: het gebruik wordt in de encyclopedieteksten afgeraden
Superscript, subscript
[bewerken]In het venster 'Speciale tekens' onder het bewerkingsvenster staan enkele tekens voor superscript: °, ¹, ², ³, ©, ® en ™.
Voor andere toepassingen kun je tekst plaatsen tussen <sup> en </sup> of tussen <sub> en </sub>, wat resulteert in respectievelijk superscript of subscript.
Kapitalen, kleine kapitalen
[bewerken]Voor het benadrukken van een woord geen kapitalen gebruiken, maar eerder een cursief lettertype.
Voor het gebruik van kleinkapitaal is een sjabloon beschikbaar: {{sc|Klein Kapitaal}} resulteert in Klein Kapitaal.
Regelopmaak
[bewerken]Uitlijnen
[bewerken]Het uitlijnen (links, gecentreerd of rechts weergeven) kan als volgt worden gedaan:
<div style="text-align:left;"> en erna </div> om deze links uit te lijnen. <div style="text-align:center;"> en erna </div> om deze te centreren. <div style="text-align:right;"> en erna </div> om deze rechts uit te lijnen. Lijsten
[bewerken]Er zijn ongeordende lijsten waarin jezelf de volgorde kunt bepalen, maar ook genummerde lijsten die zelf automatisch doornummeren. Definitielijsten moeten ook handmatig worden geordend. Zie Wikipedia:Alfabetiseren voor de richtlijnen om de items het op alfabetische volgorde zetten. Ook kunnen opsommingen op volgorde worden getoond met een code.
Ongeordende lijsten
[bewerken]Ongeordende lijsten maak je door een * aan het begin van de regel te plaatsen. Sublijsten maak je door ** te gebruiken, en ook daarbinnen kun je sublijsten maken door middel van ***. Hieronder een voorbeeld:
|
Invoer: * Groente en fruit ** Paprika *** Rode paprika *** Groene paprika ** Tomaat ** Sinaasappel * Snoep * Drank |
Resultaat:
|
Genummerde lijsten
[bewerken]Genummerde lijsten maak je op dezelfde manier als ongeordende lijsten, maar dan door een # te plaatsen. Hieronder een voorbeeld:
|
Invoer: # Familie Blaat # Familie van der Loo ## Frank ## Gonny ## Mickey ## Max ## Jolene ## Bob # Familie Melp |
Resultaat:
|
Bij meer dan één enter tussen de opeenvolgende #-tekens begint de telling opnieuw:
|
Invoer: # Familie Blaat # Familie van der Loo ## Frank ## Gonny ## Mickey ## Max ## Jolene ## Bob # Familie Melp |
Resultaat:
|
De nummering van de items in de met wiki-code opgestelde lijst begint altijd met 1. Om hiervan af te wijken (b.v. wanneer een genummerde lijst over meer kolommen verdeeld moet worden) is HTML-code nodig:
|
Invoer: <ol start="5"> <li>aap</li> <li>noot</li> <li>mies</li> </ol> |
Resultaat:
|
Definitielijsten
[bewerken]Definitielijsten voor het weergeven van betekenissen maak je met de puntkomma. Die methode wordt aanbevolen boven *'''term''':definitie omdat dit een duidelijkere html tot gevolg heeft waardoor de pagina toegankelijker wordt voor alternatieve browsers (blinden, surfen via gsm).
Voorbeeld 1:
|
Invoer: ;term:definitie |
Resultaat:
|
Voorbeeld 2:
|
Invoer: ;appel: zoet of zuur fruit, geel, groen of rood van kleur, van een appelboom ;tomaat: meestal rode vrucht van een tomatenplant ;aardappel: wortelknol van een aardappelplant |
Resultaat:
|
Voorbeeld 3 (term met meerdere definities):
|
Invoer: ;saté :stokje met kleine (0,5 cm dik) stukjes vlees aangeregen (Nederland) :stokje met grote kubussen vlees en groenten aangeregen (België) |
Resultaat:
|
Voorbeeld 4 (meerdere termen met eenzelfde betekenis):
|
Invoer: ;ds ;dossier :in samenvattingsregel, aanmaak of aanvulling van vandalismedossier |
Resultaat:
|
Inspringen
[bewerken]Inspringen doe je door een dubbele punt toe te voegen aan het begin van een regel. Meerdere dubbele punten betekent meer inspringen.
|
Invoer: :Ik ::Spring :::Steeds ::::Verder :::::In. |
Resultaat:
|
Speciale tekens
[bewerken]Onder de bewerkingspagina staan ook de meest voorkomende speciale tekens. Door er op te klikken worden deze in de tekst ingevoegd. Zie voor een overzicht van bijna alle speciale tekens Help:Speciale tekens.
Afsluitingen
[bewerken]Aan het eind van een artikel staan vaak de achtereenvolgende paragrafen 'Zie ook', 'Externe links' en 'Bronnen, voetnoten, referenties', gevolgd door navigatiebalken en categorieaanduidingen. Geheel onderaan in het bewerkingsscherm komt de verwijzing naar het artikel in een andere taal wat in een kolom links van het artikel zichtbaar wordt.
Voetnoten
[bewerken]Voetnoten kunnen als volgt worden ingevoegd: {{w|Vliegveld Terlet|Terlet}}<ref>[http://www.terlet.nl/ Terlet]</ref> geeft Terlet.[1] Voetnoten komen altijd na de punt of komma. Onderaan de pagina wordt vervolgens een sjabloon geplaatst om de referenties, bronnen en voetnoten te tonen.
|
Invoer: {{Appendix}}
|
Resultaat:
|
|
Wikibooks heeft meer over dit onderwerp: Handboek MediaWiki: Wikitekst en HTML. |