EU-lidstaten bereiken akkoord over nieuw asielbeleid

8 juni 2023

Vertegenwoordigers van de 27 lidstaten van de Europese Unie hebben donderdagavond 8 juni in de EU-Raad na veel overleg overeenstemming bereikt over twee nieuwe beleidsvoorstellen die gaan over asiel en migratie binnen de gehele EU. De gesprekken hierover zaten al enkele jaren muurvast, maar er lijkt nu dus toch een doorbraak te zijn. De beleidswijzigingen houden in hoofdzaak in dat de controle van migranten die aan de buitengrenzen van de EU arriveren strenger wordt, en dat de migranten "eerlijker" dan nu het geval is worden verdeeld over de diverse landen binnen de EU.

Het nieuwe beleid omvat ten eerste de zogenoemde "terugkeergrensprocedure". Wie als migrant aan de buitengrenzen van de EU arriveert en geen of weinig kans maakt om in aanmerking te komen voor asielopvang binnen een EU-lidstaat, kan straks op grond daarvan meteen worden vastgezet in opvangcentra die speciaal met dit doel aan de EU-buitengrenzen zullen worden opgericht. Vervolgens moet binnen drie maanden worden beoordeeld of de migrant al dan geen recht heeft op asiel. Dit nieuwe beleid zal bijvoorbeeld gaan gelden als migranten op grond van hun land van herkomst toch al een grote kans (80% of meer) maken om te worden afgewezen. Een belangrijke voorwaarde is daarbij dat hun land van herkomst officieel als veilig geldt (te denken valt dan aan bijv. Marokko en Algerije). Het beleid zal tevens gelden voor migranten waarvan kan worden vermoed dat ze een gevaar vormen voor de openbare orde en veiligheid, die zich eerder schuldig hebben gemaakt aan illegale grensoverschrijding, verkeerde informatie aan de autoriteiten hebben verstrekt, of migranten die zijn gearriveerd na een ontscheping (in principe betekent dit dus dat er voor hen een reddingsoperatie op zee is geweest).

Een ander belangrijk onderdeel van het nieuwe asielbeleid betreft de hulp bij het opvangen van migranten die de zogeheten "aankomstlanden" mogen verwachten van andere EU-lidstaten. Onder "aankomstlanden" wordt in dit verband verstaan: de landen gelegen aan de buitengrenzen van de EU, waar over het algemeen de meeste migranten arriveren. Dit zijn met name Griekenland en Italië, waar lange tijd is geklaagd dat er zeer veel migranten van buiten de EU arriveerden, die nauwelijks werden overgenomen door andere EU-lidstaten. Er komt nu een verplicht minimumaantal herplaatsingen van 30.000 migranten per jaar vanuit een dergelijk "aankomstland" naar een ander land binnen de EU. De "aankomstlanden" krijgen voor elke herplaatsing tevens een vergoeding van minimaal € 20 000.

De meeste EU-lidstaten hebben voor dit nieuwe beleid gestemd. Alleen Polen en Hongarije zijn tegen, vier andere lidstaten hebben zich onthouden van stemming.

Het nieuwe beleid waarover overeenstemming is bereikt, is voorlopig nog geen realiteit. De voorstellen moeten eerst verder worden besproken met het Europees Parlement, dat uiteindelijk zijn goedkeuring moet geven. Dit laatste kan naar verwachting nog tot volgend voorjaar duren.