Rechter: langstudeerboete wordt ingevoerd

11 juli 2012

Volgens rechter Hans Hofhuis mag de langstudeerboete 'blijven bestaan', nadat de studentenorganisatie Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) een kort geding had aangespannen tegen de Nederlandse staat. De rechter acht dat de langstudeerboete niet in strijd is met de wet, ISO werd op de meeste punten in het ongelijk gesteld. Volgens de rechter blokkeert de langstudeerboete de toegang tot onderwijs niet. Onder andere de PvdA is het niet eens met de uitspraak en vraagt de staatssecretaris van onderwijs, Halbe Zijlstra van de VVD om opheldering. Wel is de langstudeerboete voor deeltijdstudenten die zich voor 1 februari 2011 hebben ingeschreven, geschrapt.

Rechter Hofhuis oordeelde vandaag dat studenten dit van tevoren aan hadden kunnen zien komen, dat het collegegeld verhoogd zou worden bij langer studeren. Een uitzondering geldt echter voor deeltijdstudenten die zich voor 1 februari hebben ingeschreven voor een studie die hoe dan ook langer zou duren dan de voltijdvariant. Volgens de rechter zou dat betekenen dat zij, zonder dat ze er werkelijk langer over doen, meer collegegeld zouden moeten betalen. Een oplossing moet nog door de staat worden verzonnen. Zolang deze oplossing nog op zich laat wachten, geldt er nog geen langstudeerboete voor die groep. De PvdA wil nu van Zijlstra weten wat er gaat gebeuren met de groep deeltijdstudenten en wat de overige studenten kunnen verwachten.

De langstudeerboete betekent dat studenten vanaf 1 september dit jaar ruim 3000 euro extra betalen als ze studievertraging oplopen. De maatregel geldt voor alle studenten die meer dan één jaar vertraging hebben opgelopen tijdens de bachelor- of masterstudie. De wet van Halbe Zijlstra is vorig jaar aangenomen, waarop de studenten een rechtszaak aanspanden. De rechtbank moet nog bepalen of de langstudeerboete juridisch juist is of niet.

Studentenorganisaties

Volgens het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO), de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en de Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV), is de langstudeerboete niet houdbaar en spanden zij een rechtzaak aan tegen de staat. Het voornaamste kritiekpunt was dat de groep studenten die, toen ze begon aan een studie, nog niet wist dat er een boete zou komen. De rechter wijst dit bezwaar echter af en noemt de langstudeerboete 'een 'rechtvaardige' vorm van regulering van de toegang tot het onderwijs'.

De organisaties roepen de politiek op de langstudeerboete alsnog in te trekken. 'Wij zijn teleurgesteld dat de rechter heeft ingestemd dat de spelregels tijdens het spel mogen veranderen', aldus Thijs van Reekum, voorzitter van het ISO. De studentenorganisaties beraden zich nog op vervolgstappen.

Politieke reacties

Uit kamervragen van Tanja Jadnanansing van de PvdA, blijkt dat de PvdA vindt dat de maatregel 'op politiek wankele grond staat'. De PvdA denkt dat de langstudeerboete geen lang leven is beschoren omdat er een politieke meerderheid voor de afschaffing van de boete is. De partij vindt dat het kabinet in ieder geval moet wachten met de invoering totdat er een nieuw kabinet is. Jadnanansing: 'Ik vind het erg oneerlijk dat studenten die op 1 september een boete moeten betalen, er per 12 september een politieke meerderheid tegen die boete is'.

GroenLinks-fractievoorzitter Jolande Sap zegt in een reactie dat de politiek 'snel een einde moet maken' aan de langstudeerboete, volgens haar een 'boete op ambitie'. Ze roept andere partijen op 'om van het afschaffen een prioriteit te maken. Ook andere partijen zeggen de maatregel niet (meer) te steunen, daarom moeten we werk maken van afschaffing na de verkiezingen', aldus Sap. Behalve de langstudeerboete wil Sap ook dat de bezuinigingen van 400 miljoen euro op het hoger onderwijs teruggedraaid moeten worden. 'Studenten mogen niet via een achterdeur alsnog de rekening krijgen'.

Jasper van Dijk, Tweede Kamerlid voor de SP, noemt de uitspraak 'jammer, maar het is niet anders. Het goede nieuws is dat een groot deel van de kamer tegen is en dat een volgend kabinet het vermoedelijk alsnog terugdraait. De studenten moeten nog even geduld hebben, maar zij zullen hun doel alsnog bereiken'.

Volgens Anne-Wil Lucas-Smeerdijk, Tweede Kamerlid voor de VVD, is het een 'helder vonnis. De conclusie is dat de 'maatregel' standhoudt. Maar dat neemt niet weg dat wij de voorkeur houden voor een sociaal leenstelsel. Zodra dat er is, kan de langstudeerboete van tafel'. Halbe Zijlstra zegt dat de uitspraak van de recher wat hem betreft 'helder' is. 'De langstudeer'maatregel' is juridisch houdbaar. We gaan nu uitzoeken hoeveel deeltijdstudenten niet onder de langstudeer'maatregel' vallen. Er was al compensatie voor hen, maar de rechter wil dat op een andere manier ingevuld hebben'. Studenten spreken over de langstudeerboete, terwijl de staatssecretaris het een langstudeermaatregel noemt, hoewel Zijlstra zich wel een paar keer versproken heeft.